SAMANDAĞLI ERMENİLER VE MUSA DAĞI OLAYI

06 Mart 2012, 15:26

SAMANDAĞLI  ERMENİLER VE MUSA DAĞI OLAYI

KENAN KAHLİOĞULLARI

20.yy başlarında Antakya’nın bir nahiyesi olan Suveydiye’ye 22 köy bağlı bulunuyordu.Bunlardan yedisi ermeni köyleriydi.Kebusi (Kapısuyu),Vakıf (Vakıflı) ,Hıdırbey, Yoğunoluk,hacı habipli (Erikli kuyu),Bitias(Batıayaz,Teknepınar)ve Azir (bu gün vakflının bir mahallesi konumundadır.)

1914’te Birinci dünya savaşı başlar.Osmanlı hükümetinde İttihat ve Terakki Cemiyeti mecliste iktidarı elinde tutmaktadır. Padişah olarak Sultan Reşat tahta oturmakta ama ülkeyi esasen Enver paşa yönetmektedir.Enver paşa bir Alman hayranıydı.Dış güçler tarafından Osmanlı topraklarında kışkırtma ve tahrikler yaparak Balkanlarda ve Ortadoğu’da yaşayan  milletleri ayaklandıracak imparatorluk dağılacaktı.Doğu ve Güneydoğuda yaşayan Ermeniler için “tehcir kanunu” çıkarıldı.İskenderun.beylan,cisrissuğur,Antakya kazaları,köyleri ve kasabaları vardı.Samandağlı Ermeniler 6000 kişi civarındaydı.Bunlardan çoğu silahlarıyla, erzaklarıyla,sürüleriyle dağa çıktı.Savunmaya çekildiler.Osmanlı birilikleriyle aralarında çıkan kanlı çarpışmalar 40 gün sürdü. Ermeniler İngiliz ve Fransız gemileriyle kurdukları bağlantılar sonucu Mısırın port said limanına götürüldüler.

Birkaç yıl sonra Osmanlı imparatorluğunun birinci dünya savaşından yenik çıkması sonucu Mondros  mütarekesi(30 Ekim 1918)  imzalanır ve Samandağlı Ermenileri köylerine geri dönerler.

VAKIFLI KÖYÜ ERMENİLERİN GÖÇ ÖYKÜSÜ

1915’teki olaylardan sonra Mısır’ın Port Said limanına götürülen ve orada bir kampta yaşamaya başlayan Ermeniler 1.Dünya savaşı boyunca orada kalır. Savaş sonunda Osmanlıların yenik sayılması  ve Mondros mütarekesi ile Hatay, Fransızlar tarafından işgal edilir. Mütarekeden beş hafta sonra yönetimi ele geçiren Fransızlar daha önce İngilizler’le birilikte Port Said’e götürdükleri Ermenileri köylerine götürüp yerleştirmişlerdir. 1921 yılında imzalanan Ankara  itilafnamesi”sonucu Payas’tan geçen sınırın kabul edilemesiyle bölge bütünüyle Fransızların yönetimine bırakılır. 1938 yılında halk temsilcileri önünde yapılan bir oylama sonunda “Bağımsız Hatay Cumhuriyeti” kurulur ve meclise 5 ermeni milletvekili seçilir.

      23 Haziran 1939 tarihinde, Fransızlarla yapılan bir antlaşma ile gerçekleştirilen seçimlerde Hatay’ın Türkiye’ye katılma kararı alması sonucu, oylarını Suriye ve Lübnan lehine kullanan Ermeniler’in büyük bir bölümü bu ülkelere göçmüşlerdir. Bazı ülkelerde kalan birkaç ailevakıflıya gelerek yerleşmişlerdir.

TÜRKİYENİN TEK ERMENİ KÖYÜ VAKIFLI KÖYÜ TARİHÇESİ

Vakıflı köyü  Hatay ili Samandağ ilçesine bağlı ermeni köyüdür.Toprakları II.Mahmut  (1808-1839) döneminden  önce Yoğunoluk köyünün bir çiftliği olarak işlenirken, II. Mahmut köy topraklarının ondalığını Muhail adında bir hristiyan arap’a vakfetmiştir. Köy bu olaydan sonra Yoğunoluktan ayrılarak vakıflı adını almıştır. Vakıflı köyü 1918-1938 yılları arasında Fransız yönetiminde kalmış.1938-1939 yılları arasında Hatay Cumhuriyeti   sınırları içerisine dahil olmuş 1939 yılında Türkiye cumhuriyetine katılmıştır.1890 yılında inşa edilmiş olan meryen ana kilisesi, 1997 yılında restore edilmiştir.   Köyden ayrılanların özel mülklerine Milli Emlak Müdürlüğü el koymuştur.Toprağın tarıma elverişsiz ve kıt olması, bahçe ve tarıma elverişli topraklarında büyük bir kısmının Vakıflar idaresinin tasarrufunda bulunması bir çok ailenin zaman zaman göç etmesine neden olmuştur. Vakıflı Ermenileri Samandağ topraklarının kültür mozaiği içinde önemli bir yere sahiptir.İstanbul gibi Türkiye’nin metropollerinde, Avrupa ülkeleri ve Amerika’da yaşayan ,Lübnan ,Suriye ve dünyanın bir çok yerinde yaşayan Samandağlı Ermeniler her yıl yaz aylarına denk gelen büyük bayramlarında köylerini ziyaret ederler.Atalarını özlemle,hasretle ve saygıyla anarlar.